ဤအရာ၌ ဓမၼာႏုပႆနာသတိပ႒ာန္ပိုင္းတြင္ ဘုရားရွင္ ရွင္းလင္းေဟာၾကားထားေတာ္မူသည့္ မဂၢင္ (၈)ပါး က်င့္စဥ္တရားကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ကာ ရွင္းလင္းတင္ျပအပ္ပါသည္။
မဟာသတိပ႒ာနသုတၱန္အ႒ကထာ*၁၅၀*တြင္ #ပုဗၺဘာဂသတိပ႒ာနမေဂၢါ #ဣဓ #အဓိေပၸေတာ, #န #ေလာကုတၱေရာ
၁။ #သမၼာဒိ႒ိ ---- ဤမဟာသတိပ႒ာနသုတၱန္တြင္ အရိယသစၥာ (၄)ရပ္ တရားျမတ္တို႔ကို ထိုးထြင္းသိျမင္ေသာ ဉာဏ္ကို သမၼာဒိ႒ိဟု ေဟာၾကားထားေတာ္မူ၏။ ထိုအရိယသစၥာ (၄)ပါးတို႔တြင္ ဒုကၡသစၥာ သမုဒယသစၥာ တရား ႏွစ္ပါးတို႔မွာ ၀ိပႆနာဉာဏ္၏ အ႐ႈခံအာ႐ုံတို႔ ျဖစ္ၾက၏။ ယင္း ဒုကၡသစၥာ သမုဒယသစၥာ အမည္ရသည့္ သခၤါရတို႔၏ အနိစၥအခ်က္ ဒုကၡအခ်က္ အနတၱအခ်က္တို႔ကို ထိုးထြင္းသိျမင္တတ္ေသာဉာဏ္မွာ ၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိဉါဏ္ပင္ ျဖစ္၏။ ယင္း၀ိပႆနာ သမၼာဒိ႒ိဉာဏ္သည္ ေၾကာင္း-က်ဳိး-ဆက္ႏြယ္မႈ = ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သေဘာတရားတို႔၏ ျဖစ္စဥ္ကိုလည္း သိ၏၊ ခ်ဳပ္စဥ္ကိုလည္း သိ၏။ ျဖစ္စဥ္မွာ သမုဒယအရိယသစၥာတရားျဖစ္၍ ခ်ဳပ္စဥ္မွာ ၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိဉာဏ္ျဖင့္ ထိုးထြင္းသိျမင္အပ္သည့္ နိေရာဓအရိယသစၥာတရားပင္ ျဖစ္သည္။ တစ္ဖန္ ယင္း ၀ိပႆနာ သမၼာဒိ႒ိဉာဏ္သည္ ယင္းပဋိစၥသမုပၸါဒ္အဂၤါရပ္တို႔၏ ခဏပစၥဳပၸန္သေဘာအားျဖင့္ ျဖစ္မႈ ပ်က္မႈကိုလည္း သိ၏၊ ယင္းတို႔၏ အနိစၥအခ်က္ ဒုကၡအခ်က္ အနတၱအခ်က္တို႔ကိုလည္း ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ ထိုးထြင္း၍ သိျမင္ေပသည္။
တစ္ဖန္ ဒုကၡသစၥာစာရင္းတြင္ ေလာကီမဂၢင္ တရားကိုယ္ (၈)ပါးတို႔သည္လည္း ပါ၀င္လ်က္ ရွိေနသည္ကို သတိျပဳပါ။ ဆိုလိုသည္မွာ ဥပါဒါနကၡႏၶာငါးပါး ဒုကၡသစၥာတရားတို႔ကို ၀ိပႆနာ႐ႈရာ၌ ယင္းေလာကီမဂၢင္တရားကိုယ္ (၈)ပါးတို႔ကိုလည္း ထည့္သြင္းကာ ၀ိပႆနာ႐ႈေနသည္ဟု သေဘာေပါက္ပါ။ ဥပမာ ---- ပထမစ်ာန္နာမ္တရားတို႔ကို ၀ိပႆနာ႐ႈခိုက္၌ ေရွ႕ပိုင္း*၁၅၁*တြင္ ရွင္းျပခဲ့သည့္အတိုင္း မဂၢင္တရားကိုယ္ (၅)ပါးတို႔ ပါ၀င္လ်က္ ရွိၾက၏။ အလားတူပင္ အ႐ူပသတၱက၀ိပႆနာ႐ႈနည္း*၁၅၂*၌ လာရွိသည့္အတိုင္း ေရွးေရွး၀ိပႆနာဉာဏ္ကို (= ေရွးေရွး၀ိပႆနာေဇာ၀ီထိ စိတ္အစဥ္ နာမ္တရားစုကို) ေနာက္ေနာက္ေသာ ၀ိပႆနာဉာဏ္ျဖင့္ (= ေနာက္ေနာက္ေသာ ၀ိပႆနာေဇာ၀ီထိ စိတ္အစဥ္ နာမ္တရားစုျဖင့္) တစ္ဖန္ ျပန္၍ ၀ိပႆနာ႐ႈရာ၌ မဂၢင္တရားကိုယ္ (၅)ပါးတို႔လည္း ပါ၀င္လ်က္ ရွိေနၾက၏။ ထိုအခါတြင္ ၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိဉာဏ္က ေလာကီမဂၢင္တရားကိုယ္ (၅)ပါးတို႔ကိုလည္းေကာင္း ယင္းတို႔၏ အနိစၥအခ်က္ ဒုကၡအခ်က္ အနတၱအခ်က္တို႔ကိုလည္းေကာင္း ထိုးထြင္းသိျမင္လ်က္ပင္ ရွိေနေပသည္။ တစ္ဖန္ သမၼာ၀ါစာ သမၼာကမၼႏၲ သမၼာအာဇီ၀ အသီးအသီး ပါ၀င္ျပဓာန္းလ်က္ရွိၾကေသာ နာမ္တရားစုတို႔ကို ၀ိပႆနာ႐ႈရာ၌လည္း ယင္း မဂၢင္ (၃)ပါးတို႔ကိုလည္းေကာင္း ယင္းတို႔၏ အနိစၥအခ်က္ ဒုကၡအခ်က္ အနတၱအခ်က္တို႔ကိုလည္းေကာင္း ၀ိပႆနာ သမၼာဒိ႒ိÓဏ္က ထိုးထြင္းသိျမင္လ်က္ပင္ ရွိေနေပသည္။
၂။ #သမၼာသကၤပၸ ---
(က) ကာမဂုဏ္မွ ထြက္ေျမာက္လိုမႈႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ ၾကံစည္မႈ ေနကၡမၼသကၤပၸ၊
( ခ ) ေမတၱာႏွင့္ ယွဥ္တြဲေနသည့္ သတၱ၀ါ သခၤါရတို႔ကို မဖ်က္ဆီးလိုမႈႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ ၾကံစည္မႈ အဗ်ာပါဒသကၤပၸ၊
( ဂ ) က႐ုဏာႏွင့္ယွဥ္တြဲေနသည့္ သတၱ၀ါ သခၤါရတို႔ကို မညႇဥ္းပန္း မႏွိပ္စက္လိုမႈႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ ၾကံစည္မႈ အ၀ိဟႎသသကၤပၸ ----ဤသကၤပၸ (၃)မ်ဳိးကို သမၼာသကၤပၸဟု ေခၚဆိုေၾကာင္းကို မဟာသတိပ႒ာနသုတၱန္တြင္ ေဟာၾကားထားေတာ္ မူ၏။
ထိုတြင္ ---- ( က) ေနကၡမၼသကၤပၸ - အေၾကာင္းကို အ႒ကထာ ဋီကာ၁၅၃တို႔က ဤသို႔ ရွင္းျပထားၾက၏ ..။
(( ပဗၺဇၨာ ပဌမံ စ်ာနံ၊ နိဗၺာနဥၥ ၀ိပႆနာ။
သေဗၺပိ ကုသလာ ဓမၼာ၊ ေနကၡမၼႏိၲ ပ၀ုစၥေရ။))
၁။ ပဗၺဇၨာ = ရွင္ရဟန္းျပဳျခင္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေသာ ၾကံစည္မႈ ၀ိတက္ ---- ဥပမာ – သကၤန္းဆိုးျခင္း၊ သပိတ္ ဖုတ္ျခင္း၊ ပစၥည္းေလးပါးကို သုံးေဆာင္ရာ၌ ပစၥေ၀ကၡဏာ ဆင္ျခင္လ်က္ သုံးေဆာင္ျခင္း၊ ၀ိနည္းသိကၡာပုဒ္ေတာ္မ်ားကို ႐ုိေသစြာ လိုက္နာျပဳက်င့္ျခင္း စသည္တို႔ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ ၾကံစည္မႈ ၀ိတက္ (= သကၤပၸ) တရားမ်ဳိးကို ဆိုလိုေပသည္။
၂။ ပထမစ်ာန္ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ ၀ိတက္ ---- ဥပမာ – အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ္ကို အာ႐ုံယူကာ အာနာပါန ပထမစ်ာန္သမာဓိကို ထူေထာင္ခိုက္၌ စ်ာန္စိတၱကၡဏတိုင္း၀ယ္ စ်ာန္နာမ္တရား (၃၄)လုံးစီ ရွိေန၏။ (နာမ္ကမၼ႒ာန္း ပိုင္းတြင္ ၾကည့္ပါ။) ယင္းနာမ္တရားစုတို႔တြင္ ၀ိတက္ေခၚသည့္ သမၼာသကၤပၸမဂၢင္လည္း ပါ၀င္လ်က္ ရွိေန၏။ ယင္း သမၼာသကၤပၸသည္ ဤအရာ၌ အာနာပါနပဋိဘာဂနိမိတ္အာ႐ုံေပၚသို႔ စ်ာန္စိတ္ကို ေရွး႐ႈတင္ေပးျခင္းသေဘာသာ ျဖစ္၏။ ယင္းသမၼာသကၤပၸမဂၢင္မွာ ကာမဘုံမွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္းတရားျဖစ္၍ ေနကၡမၼသကၤပၸဟု ေခၚဆိုျခင္း ျ ဖ စ္ေ ပ သည္။ ဤ၌ သတိျပဳေစလိုေသာ အခ်က္တစ္ရပ္မွာ ---- ''ေဆးတံကိုက္ကာ ကာမဂုဏ္မွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း မဟုတ္သည့္ အာ႐ုံအမ်ဳိးမ်ဳိးတို႔ကို ႏွစ္ၿခိဳက္သလို စဥ္းစားေတြးေခၚေနသည့္ လုပ္ငန္းမ်ဳိး”ကို သမၼာသကၤပၸဟု မေခၚဆိုလိုသည္ကို သတိျပဳပါ။
တစ္ဖန္ ဒုတိယစ်ာန္စေသာ အထက္ပိုင္းစ်ာန္မ်ားကို ေနကၡမၼသကၤပၸစာရင္းတြင္ ထည့္သြင္းကာ မေဖာ္ျပျခင္းမွာ ယင္းအထက္ပိုင္းစ်ာန္တို႔၌ ၀ိတက္ မယွဥ္ေသာေၾကာင့္ သမၼာသကၤပၸမဂၢင္ မယွဥ္ရကား မေဖာ္ျပျခင္းပင္ ျဖစ္ေပသည္။
၃။ နိဗၺာန္ကို အာ႐ံုျပဳေသာ ၀ိတက္ ---- ရ င့္က်က္လ ာ ေ သ ာ ၀ိပ ႆ န ာ ဉာ ဏ္တ ို႔၏ အဆုံး၌ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အရိယမဂ္ဉာဏ္ ဖိုလ္ဉာဏ္တို႔သည္ ေလာကုတၱရာ နိေရာဓသစၥာအစစ္ ျဖစ္ေတာ္မူသည့္ အသခၤတဓာတ္ အၿငိမ္းဓာတ္ နိဗၺာန္တရားေတာ္ျမတ္ႀကီးကို ထိုးထြင္းသိျမင္ကာ အာ႐ံုျပဳေနၾက၏။ ယင္းအရိယမဂ္ဉာဏ္ႏွင့္ ယွဥ္တြဲလ်က္ရွိေသာ ၀ိတက္မွာ ေလာကုတၱရာ သမၼာသကၤပၸမဂၢင္ပင္ ျဖစ္၏။ အရိယမဂ္ဉာဏ္ႏွင့္ ယွဥ္တြဲလ်က္ရွိေသာ ယင္းသမၼာသကၤပၸ မဂၢင္က အသခၤတဓာတ္ အၿငိမ္းဓာတ္ နိဗၺာန္အာ႐ံုေပၚသို႔ အရိယမဂ္စိတ္ကို (= အရိယမဂ္စိတ္ေစတသိက္တို႔ကို) ေရွ႕႐ႈတင္ေပးလိုက္ေသာအခါ အရိယမဂ္ႏွင့္ ယွဥ္တြဲလ်က္ရွိေသာ ယင္းသမၼာဒိ႒ိမဂၢင္က ယင္းနိဗၺာန္တရားေတာ္ ျမတ္ကို ထိုးထြင္းသိျမင္ေလသည္။ သံသရာ၀ဋ္ဆင္းရဲဒုကၡမွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း နိယ်ာနိကတရားေကာင္းမ်ားပင္ ျဖစ္ၾကေပသည္။ အသခၤတဓာတ္ အၿငိမ္းဓာတ္ နိဗၺာန္တရားေတာ္ျမတ္ႀကီးကလည္း ယင္းနိယ်ာနိကတရားေကာင္းမ်ား ထင္ရွားျဖစ္ေပၚလာေရးအတြက္ အာရမၼဏပစၥယသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳေပးလ်က္ပင္ ရွိေနေပသည္။ ထိုသို႔ သံသရာ ၀ဋ္ဆင္းရဲဒုကၡမွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း နိယ်ာနိက တရားေကာင္းအစစ္ အျဖစ္ႀကီးျဖစ္သည့္ ယင္း အရိယမဂ္ႏွင့္ ယွဥ္တြဲလ်က္ရွိေသာ သမၼာသကၤပၸမဂၢင္ကိုလည္း ေနကၡမၼသကၤပၸဟုပင္ ေခၚဆိုေပသည္။ အရိယဖိုလ္Óဏ္ႏွင့္ ယွဥ္တြဲလ်က္ရွိေသာ သမၼာသကၤပၸကိုလည္း သဒိသူပစာရအားျဖင့္ သံသရာ၀ဋ္ဆင္းရဲဒုကၡမွ ထြက္ေျမာက္ရာ နိဗၺာန္ တရားေတာ္ျမတ္ႀကီးကိုပင္ ဆက္လက္ကာ အာ႐ံုယူေနသည့္အတြက္ ေနကၡမၼသကၤပၸဟုပင္ ေခၚဆိုေပသည္။
၄။ ၀ိပႆနာဉာဏ္ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ ၀ိတက္ ---- ယင္း၀ိတက္က ၀ိပႆနာဉာဏ္၏ အ႐ႈခံအာ႐ံုျဖစ္သည့္ သခၤါရတရားအာ႐ံုေပၚသို႔ ၀ိပႆနာစိတ္ကို (= ၀ိပႆနာစိတ္ေစတသိက္တရားစုကို) ေရွ႕႐ႈတင္ေပးလိုက္ေသာအခါ ၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိÓဏ္က ယင္းသခၤါရတရားတို႔ကို ပရမတ္သို႔ဆိုက္ေအာင္ ထိုးထိုးထြင္းထြင္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိျမင္သြားေပသည္။ တစ္ဖန္ ယင္းသမၼာသကၤပၸမဂၢင္က အေၾကာင္း သမုဒယသစၥာတရားအာ႐ံုေပၚသို႔ ၀ိပႆနာစိတ္ကို ေရွ႕႐ႈတင္ေပးလိုက္ေသာအခါ ၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိÓဏ္က ယင္းသမုဒယသစၥာတရားတို႔ကို (= ေၾကာင္း-က်ဳိး-ဆက္ႏြယ္မႈ = ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သေဘာတရားတို႔၏ ျဖစ္စဥ္ကို) ထိုးထြင္းသိျမင္သြားေပသည္။ တစ္ဖန္ ယင္းသမၼာသကၤပၸမဂၢင္က နိေရာဓသစၥာတရားအာ႐ံုေပၚသို႔ ၀ိပႆနာစိတ္ကို ေရွ႕႐ႈတင္ေပးလိုက္ေသာအခါ ၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိဉာဏ္က ယင္းနိေရာဓသစၥာတရားကို (= ေၾကာင္း-က်ဳိး-ဆက္ႏြယ္မႈ = ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သေဘာတရားတို႔၏ ခ်ဳပ္စဥ္ကို) ထိုးထြင္း သိျမင္သြားေပသည္။ တစ္ဖန္ ယင္းသမၼာသကၤပၸမဂၢင္က သခၤါရတရားတို႔၏ အနိစၥအခ်က္ ဒုကၡအခ်က္ အနတၱအခ်က္ အာ႐ံုေပၚသို႔ ၀ိပႆနာစိတ္ကို ေရွ႕႐ႈတင္ေပးလိုက္ေသာအခါ ၀ိပႆနာသမၼာဒိ႒ိဉာဏ္က ယင္းသခၤါရတရားတို႔၏ အနိစၥအခ်က္ ဒုကၡအခ်က္ အနတၱအခ်က္တို႔ကို ထိုးထြင္း သိျမင္သြားေပသည္။ ယင္း၀ိပႆနာဉာဏ္တို႔ကား ကိေလသာတို႔ကို တဒဂၤအားျဖင့္ ပယ္စြန္႔သြားေသာေၾကာင့္ ကိေလသာမွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း နိယ်ာနိကတရားေကာင္းမ်ားပင္ ျဖစ္ၾကေပသည္။ သို႔အတြက္ ယင္း၀ိပႆနာဉာဏ္ႏွင့္ ယွဥ္တြဲလ်က္ရွိေသာ သမၼာသကၤပၸကိုလည္း ေနကၡမၼသကၤပၸဟုပင္ ေခၚဆိုေပသည္။ ယခုကဲ့သို႔ သမၼာသကၤပၸမဂၢင္သည္ သမၼာဒိ႒ိမဂၢင္ႏွင့္ အတူယွဥ္တြဲကာ သမထ ၀ိပႆနာ ဘာ၀နာ က်င့္စဥ္အရပ္ရပ္တို႔၌ သမထ ၀ိပႆနာ ဘာ၀နာလုပ္ငန္းရပ္မ်ား ၿပီးစီးျပည့္စုံေစရန္အတြက္ ေဆာင္ရြက္ေပးသည့္ မဂၢင္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ယင္းသမၼာသကၤပၸမဂၢင္ကိုလည္း သမၼာဒိ႒ိမဂၢင္ႏွင့္ အတူယွဥ္တြဲ၍ ပညာမဂၢင္စာရင္းတြင္ ထည့္သြင္းကာ က်မ္းဂန္တို႔၌ ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
၅။ ကုသိုလ္တရားအားလံုးတို႔ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ ၀ိတက္ ---- ကုသိုလ္တရားအားလံုးတို႔သည္ အကုသိုလ္တရားအားလုံးတို႔မွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း တရားေကာင္းမ်ားပင္ ျဖစ္ၾက၏။ သို႔အတြက္ ကုသိုလ္တရားတို႔ႏွင့္ ယွဥ္တြဲလ်က္ ရွိေသာ သမၼာသကၤပၸကိုလည္း အကုသိုလ္တရားတို႔မွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ေနကၡမၼသကၤပၸဟူ၍ပင္ ေခၚဆိုေပသည္။ ဒုတိယစ်ာန္စေသာ အထက္ပိုင္း စ်ာန္ကုသိုလ္တရားတို႔သည္လည္း ကာမဘုံမွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း တရားေကာင္းတို႔ပင္ ျဖစ္ၾက၏။ သို႔ေသာ္ ယင္းအထက္ပိုင္းစ်ာန္ကုသိုလ္တရားတို႔ကား ၀ိတက္ (= သမၼာသကၤပၸ)ႏွင့္ မယွဥ္ေသာေၾကာင့္ ေနကၡမၼသကၤပၸဟူေသာ အမည္ကိုကား မရရွိႏိုင္ၾကေပ။ သို႔ေသာ္ ကာမဘုံမွ ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္း ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ေနကၡမၼဟူေသာ အမည္ကိုကား ရရွိႏိုင္ၾကေပသည္။
ကုသိုလ္နာမ္တရားစုတို႔ကို သိမ္းဆည္း႐ႈပြားႏိုင္ေသာအခါႏွင့္ ၀ိပႆနာ ႐ႈပြားႏိုင္ေသာအခါတို႔၌ ယင္း ေနကၡမၼသကၤပၸ အမ်ဳိးမ်ဳိးတို႔ကို ထိုးထြင္းသိျမင္မည္ ျဖစ္ေပသည္။ ႐ႈကြက္ကို နာမ္ကမၼ႒ာန္းပိုင္း*၁၅၄*တြင္ ၾကည့္ပါ။
( ခ ) အဗ်ာပါဒသကၤပၸ ---- အေဒါသ (= ေမတၱာ) ႏွင့္ ယွဥ္တြဲေနသည့္ ကာမာ၀စရကုသိုလ္တရားတို႔ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ ၀ိတက္ဟူေသာ သမၼာသကၤပၸ၊ ေမတၱာ ပထမစ်ာန္ႏွင့္ ယွဥ္တြဲေနသည့္ ၀ိတက္ဟူေသာ သမၼာသကၤပၸ - ဤ သမၼာသကၤပၸတို႔ကား အဗ်ာပါဒသကၤပၸ မည္၏။ ယင္းကုသိုလ္နာမ္တရားစုတို႔ႏွင့္ ေမတၱာ ပထမစ်ာန္နာမ္တရားစုတို႔ကို သိမ္းဆည္း႐ႈပြားႏိုင္ေသာအခါႏွင့္ ၀ိပႆနာ႐ႈပြားႏိုင္ေသာအခါတို႔၌ ယင္းအဗ်ာပါဒသကၤပၸကို ၀ိပႆနာဉာဏ္ျဖင့္ ထိုးထြင္းသိျမင္မည္ ျဖစ္ေပသည္။ ႐ႈကြက္ကို နာမ္ကမၼ႒ာန္းပိုင္း*၁၅၅*တြင္ ၾကည့္ပါ။
( ဂ ) အ၀ိဟႎသသကၤပၸ --
၃။ သမၼာ၀ါစာ = ၀စီဒုစ႐ုိက္မွ ေရွာင္ၾကဥ္ကာ ေကာင္းမြန္မွန္ကန္ေသာ စကားကို ေျပာၾကားျခင္း၊
၄။ သမၼာကမၼႏၲ = ကာယဒုစ႐ုိက္ သုံးပါးမွ ေရွာင္ၾကဥ္ကာ ေကာင္းမြန္မွန္ကန္ေသာ လုပ္ငန္းရပ္ကို ျပဳလုပ္ျခင္း၊
၅။ သမၼာအာဇီ၀ = မိစၦာအာဇီ၀အမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ မအပ္ေသာ ကုန္သြယ္မႈ ငါးမ်ဳိးတို႔မွ ေရွာင္ၾကဥ္ကာ ေကာင္းမြန္ မွန္ကန္ေသာ ဆြမ္းခံျခင္း လယ္လုပ္ျခင္း စသည္ျဖင့္ အသက္ေမြးျခင္း၊
၆။ သမၼာ၀ါယာမ = မျဖစ္ေပၚေသးကုန္ေသာ အကုသိုလ္တရားတို႔ကို မျဖစ္ေအာင္၊ ျဖစ္ေပၚၿပီးကုန္ေသာ အကုသိုလ္ တရားတို႔ကို ပယ္ႏိုင္ေအာင္၊ မျဖစ္ေပၚေသးကုန္ေသာ ကုသိုလ္တရားတို႔ကို ျဖစ္ေပၚလာေအာင္၊ ျဖစ္ေပၚၿပီးကုန္ေသာ ကုသိုလ္တရားတို႔ကို အရဟတၱမဂ္ဆိုက္သည့္အထိ တိုင္းထက္အလြန္ တိုးပြားေအာင္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ျခင္း (၄)မ်ဳိးကို သမၼာ၀ါယာမမဂၢင္ျဖစ္ေၾကာင္းကို မဟာသတိပ႒ာနသုတၱန္တြင္ ေဟာၾကားထားေတာ္မူ၏။ မည္သို႔မည္ပုံ ႀကိဳးစား အားထုတ္ရမည္နည္း? နိဗၺာန္သို႔ သြားရာ တစ္ေၾကာင္းတည္းေသာလမ္းမွာ သတိပ႒ာန္တရား (၄)ပါးတည္းဟူေသာ က်င့္စဥ္ပင္ ျဖစ္၏။ အထက္က ရွင္းျပခဲ့သည့္အတိုင္း အထူးသျဖင့္ အာနာပါနကမၼ႒ာန္းပိုင္းတြင္ ရွင္းလင္းတင္ျပ ထားခဲ့သည့္အတိုင္း စ်ာန္သမာဓိတစ္ခုခုကို ၀ိပႆနာ၏ အေျခခံ ပါဒကစ်ာန္အျဖစ္ ထူေထာင္၍ျဖစ္ေစ၊ ဥပစာရ သမာဓိတစ္ခုခုကို ထူေထာင္၍ျဖစ္ေစ အဆင့္ေလးဆင့္တို႔ျဖင့္ ပိုင္းျခားထားအပ္သည့္ ၀ိပႆနာက်င့္စဥ္ကို အဆင့္ဆင့္ အစီအစဥ္တက် က်င့္ၾကံႀကိဳးကုတ္ ပြားမ်ားအားထုတ္ရမည္သာ ျဖစ္ေပသည္။ ထိုသို႔ အားထုတ္ရာ၌ ယင္း စ်ာန္သမာဓိ ဥပစာရသမာဓိတို႔ႏွင့္ ယွဥ္တြဲေနေသာ ၀ီရိယမွာလည္း သမၼာ၀ါယာမမဂၢင္ပင္ ျဖစ္၏၊ အဆင့္ဆင့္ေသာ ၀ိပႆနာ ဉာဏ္တို႔ႏွင့္ ယွဥ္တြဲလ်က္ရွိေသာ ၀ီရိယမွာလည္း သမၼာ၀ါယာမမဂၢင္ပင္ ျဖစ္၏။ ယင္းစ်ာန္နာမ္တရားတို႔ကို လည္းေကာင္း ယင္းဥပစာရသမာဓိနာမ္တရားတို႔ကိုလည္းေကာင္း ယင္း၀ိပႆနာဉာဏ္ကိုလည္းေကာင္း တစ္ဖန္ျပန္၍ ၀ိပႆနာ႐ႈႏိုင္ေသာအခါ၌ ယင္းသမၼာ၀ါယာမမဂၢင္ကိုလည္း ၀ိပႆနာဉာဏ္ျဖင့္ သိျမင္ေနမည္ ျဖစ္ေပသည္။
၇။ သမၼာသတိ = သတိပ႒ာန္တရား (၄)ပါးတို႔၌ အစဥ္တစိုက္ ႐ႈပြားသုံးသပ္ အမွတ္ရေနေသာ သတိကို သမၼာသတိ ဟု ေခၚဆိုေၾကာင္းကို မဟာသတိပ႒ာနသုတၱန္တြင္ ေဟာၾကားထားေတာ္မူ၏။ အထက္က အႀကိမ္ႀကိမ္ ရွင္းျပခဲ့သည့္ အတိုင္း သတိပ႒ာန္တရားတို႔၌ သမထပိုင္း ၀ိပႆနာပိုင္းဟု အပိုင္းႏွစ္ပိုင္း ရွိရာ သမထပိုင္းက်င့္စဥ္၌လည္း သတိကား အျမဲတမ္း ပါ၀င္လ်က္ ရွိ၏၊ အလားတူပင္ ၀ိပႆနာပိုင္း၌လည္း အဆင့္တိုင္း အဆင့္တိုင္းတြင္ အျမဲတမ္းပင္ ၀ိပႆနာဉာဏ္ႏွင့္ ယွဥ္တြဲကာ ပါ၀င္လ်က္ ရွိေန၏။ သို႔အတြက္ သမထစ်ာန္နာမ္တရားတို႔ကို ၀ိပႆနာ႐ႈႏိုင္ေသာ အခါ၊ သတိႏွင့္ယွဥ္သည့္ ကုသိုလ္နာမ္တရား ၀ိပါက္နာမ္တရားတို႔ကို ၀ိပႆနာ႐ႈႏိုင္ေသာအခါ၊ ၀ိပႆနာ ဉာဏ္ကိုလည္း တစ္ဖန္ ျပန္၍ ၀ိပႆနာ႐ႈႏိုင္ေသာအခါတို႔၌ ယင္းသမၼာသတိမဂၢင္ကို ၀ိပႆနာဉာဏ္ျဖင့္ ထိုးထြင္း သိျမင္မည္ ျျဖစ္ေပသည္။
၈။ သမၼာသမာဓိ = ပထမစ်ာန္သမာဓိ ဒုတိယစ်ာန္သမာဓိ တတိယစ်ာန္သမာဓိ စတုတၳစ်ာန္သမာဓိတို႔ကို သမၼာသမာဓိဟု ေခၚဆိုေၾကာင္းကို ဘုရားရွင္က မဟာသတိပ႒ာနသုတၱန္တြင္ ေဟာၾကားထားေတာ္မူ၏။ ယင္း စ်ာန္နာမ္တရားတို႔ကို ၀ိပႆနာ ႐ႈႏိုင္ေသာအခါ ယင္းသမၼာသမာဓိမဂၢင္ကိုလည္း ၀ိပႆနာဉာဏ္ျဖင့္ ထိုးထြင္း သိျမင္မည္ ျဖစ္ေပသည္။
ဤမဟာသတိပ႒ာနသုတၱန္၌ ဘုရားရွင္က ႐ူပါ၀စရစ်ာန္သမာဓိ (၄)မ်ဳိးကိုသာ သမၼာသမာဓိ ေခၚဆိုေၾကာင္းကို ေဟာၾကားထားေတာ္မူ၏။ ယင္းသို႔ ေဟာၾကားေတာ္မူခ်က္မွာ #မေဇၩဒီပကနည္းအားျဖင့္ ေဟာၾကားထားေတာ္မူျခင္း ျဖစ္၏။ ဘုရားရွင္သည္ ထိုထိုသုတၱန္တို႔၌ ဓာတ္ကမၼ႒ာန္းကဲ့သို႔ေသာ ဥပစာရသမာဓိကို ရြက္ေဆာင္ေပးႏိုင္သည့္ ဥပစာရကမၼ႒ာန္းတို႔ကိုလည္း ေဟာၾကားထားေတာ္မူ၏၊၁၅၇ စ်ာန္သမာပတ္ (၈)ပါးစလုံးတို႔ကိုလည္း ေဟာၾကား ထားေတာ္မူ၏။၁၅၈ ထို႔ေၾကာင့္ သမာဓိမွာ (၃)မ်ဳိး ရွိေန၏။ အထြတ္အထိပ္သို႔ ေရာက္ရွိသြားေသာ ဥပစာရသမာဓိ အမည္ရသည့္ ကာမာ၀စရသမာဓိက (၁)မ်ဳိး၊ ႐ူပါ၀စရစ်ာန္ေလးပါးဟူသည့္ ႐ူပါ၀စရသမာဓိက (၁)မ်ဳိး၊ အ႐ူပါ၀စရ စ်ာန္ ေလးပါးဟူသည့္ အ႐ူပါ၀စရသမာဓိက (၁)မ်ဳိး - ဤသို႔လွ်င္ သမာဓိ (၃)မ်ဳိး ရွိေပသည္။ ထို (၃)မ်ဳိးတို႔အနက္ အလယ္ျဖစ္သည့္ ႐ူပါ၀စရသမာဓိကို တိုက္႐ိုက္ေဟာၾကားေတာ္မူလိုက္လွ်င္ အစႏွင့္ အဆုံးျဖစ္သည့္ ကာမာ၀စရ သမာဓိ အ႐ူပါ၀စရသမာဓိတို႔ကိုလည္း ေဟာၾကားေတာ္မူၿပီးပင္ ျဖစ္ေပသည္။ ဤကဲ့သို႔ ေဟာၾကားေတာ္မူသည့္ နည္းစနစ္ကို #မေဇၩဒီပကနည္းဟု ေခၚဆိုေပသည္။ ေျမြတစ္ေကာင္ကို ခါးလယ္က ကိုင္ကာ ေျမႇာက္ျပလုိက္လွ်င္ ခါးကိုသာ ျမင္ရသည္မဟုတ္၊ ေျမြတစ္ေကာင္လုံးကို ျမင္ရႏိုင္သကဲ့သို႔ မွတ္ပါ။ ထိုေၾကာင့္ ၀ိသုဒၶိမဂၢအ႒ကထာ*၁၅၉*က "{{စိတၱ၀ိသုဒၶိ နာမ သဥပစာရာ အ႒ သမာပတၱိေယာ }} = စိတၱ၀ိသုဒၶိမည္သည္ ဥပစာရသမာဓိႏွင့္တကြ စ်ာန္သမာပတ္ (၈)ပါးစလုံးကိုပင္ ဆိုလိုသည္”ဟု ရွင္းျပထားေတာ္မူေလသည္။ ဥပစာရသမာဓိ သို႔မဟုတ္ စ်ာန္သမာဓိေၾကာင့္ နီ၀ရဏအညစ္အေၾကးတို႔မွ ကင္းစင္ေနသည့္ စိတ္အစဥ္ကို စိတၱ၀ိသုဒၶိဟု ေခၚဆိုေလသည္။ သို႔အတြက္ စိတၱ၀ိသုဒၶိႏွင့္ ဥပစာရသမာဓိ အပၸနာစ်ာန္သမာဓိတို႔မွာ အနက္အဓိပၸါယ္ခ်င္း တူညီေနသည့္ç စကားလုံးသာ ကြဲျပားေနသည့္ ေ၀ါဟာရ အသုံးအႏႈန္းတို႔ ျဖစ္ၾကသည္။
အားလုံးေပါင္းေသာ္ သမထပိုင္းအခိုက္၇ ၀ိပႆနာပိုင္းအခိုက္တို႔၌ မဂၢင္တရားကိုယ္ (၈)ပါးတို႔ ျဖစ္ၾကသည္။
ဘုရားရွင္သည္ မဂၢင္ (၈)ပါး က်င့္စဥ္တရားတို႔တြင္ ဥပစာရသမာဓိ စ်ာန္သမာဓိကဲ့သို႔ေသာ သမာဓိမ်ားကို ထည့္သြင္းကာ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းက်င့္စဥ္အျဖစ္ အဘယ္အေၾကာင္းေၾကာင့္ ေဟာၾကားေနေတာ္မူရပါသနည္းဟု ေမးရန္ရွိ၏။ ေရွး #သမာဓိသုတၱန္ပိုင္း*၁၆၀*တြင္ ရွင္းလင္းတင္ျပထားခဲ့ၿပီးသည့္အတိုင္း အရိယသစၥာ (၄)ပါးတို႔ကို သမၼာဒိ႒ိဉာဏ္ပညာျဖင့္ ဟုတ္တိုင္းမွန္စြာ ကိုယ္တိုင္မ်က္ေမွာက္ ထြင္းေဖာက္သိျမင္ႏိုင္ေရးအတြက္ သမာဓိမွာ သို႔မဟုတ္ သမာဓိေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ဉာဏ္အေရာင္အလင္းမွာ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္သည့္ အဂၤါရပ္တစ္ခုပင္ ျဖစ္ေပသည္။ ထိုေၾကာင့္ သမၼာသမာဓိမဂၢင္ကိုလည္း အဂၤါရပ္တစ္ခုအျဖစ္ ထည့္သြင္းကာ ေဟာၾကားထားေတာ္မူျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
🌟🌟🌟🌟🌟🌟🌟🌟
ဖားေအာက္ေတာရဆရာေတာ္ႀကီး၏
#နိဗၺာန္သို႔သြားရာတစ္ေၾကာင္းတည္းေသာလမ္း
စာအုပ္မွ အခန္း(၁) သေဘာတရားေရးရာအပိုင္း
စာမ်က္ႏွာ (၁၃၈ _ ၁၃၉ _ ၁၄၀ - ၁၄၁ - ၁၄၂။)
၁၅၁ (စာမ်က္ႏွာ၊ ၃၆။)
၁၅၂ (၀ိသုဒၶိ၊၂၊၂၆၂၊ စာပိုဒ္၊၇၁၈-၇၁၉။)
၁၅၃ (ဣတိ၀ုတၱက၊႒၊၃၃၁။ ဒီ၊ဋီ၊၂၊၂၆၄။)
၁၅၀ (မ၊႒၊၁၊၂၃၅၊ စာပိုဒ္၊၁၀၆။)
၁၅၄. (စာမ်က္ႏွာ ၊ ၄၀၁...စသည္)
၁၅၅ (စာမ်က္ႏွာ ၊၃၉၂။)
၁၅၆ (စာမ်က္ႏွာ ၊၃၉၂)
၁၅၇ (မ၊၁၊၇၃၊ စာကိုဒ္၊၁၁၁... စသည္)
၁၅၈ (ဒီ၊၂၊ ၉၂ - ၉၄၊စာပိုဒ္၊၁၇၃ - ၁၇၄ စသည္)
၁၅၉ (ဝိသုဒိၶ၊၂၊ ၂၂၂။)
၁၆၀ (စာမ်က္ႏွာ ၊၅၂)၆၃
*
တြင္လည္းဖတ္ရွဴ ႏိုင္ပါသည္ ။
--------------------------------------------------------------------
posted from Bloggeroid
No comments:
Post a Comment